Fap-koet

Fap-koet (法國) he yit-chak vi-yî Êu-chû sî-phu ke Pan Chúng-thúng-chṳ koet-kâ, lâu Pí-li-sṳ̀, Luxembourg, Tet-koet, Sui-sṳ, Yi-thai-li, Monaco, Andorra lâu Sî-pân-ngà chiap yòng, lâu Yîn-koet kak English Hói-hia̍p. Fap-koet pún-thú thi-thù ke lùn-khwok, song-pûn hìn-yùng vi yit-ke liuk-piên-hìn. Chhù-liáu pún-thú yî-ngoi, Fap-koet hàn-yû khì-thâ hói-ngoi liâng-thi. Fap-koet ke mien-chit tha̍t-tó ńg-sṳ̍p-ńg van phìn-fông kûng-lî, vi Êu-chû mien-chit thi-sâm thai ke koet-kâ. Kûng-ngia̍p lâu Nùng-ngia̍p tû fat-tha̍t.

Fap-làn-sî Khiung-fò-koet République française
koet-khì koet-fî
Kiet-ngièn: Liberté, égalité, fraternité "Chhṳ-yù, phìn-tén, pok-oi"
Koet-kô: La Marseillaise
Sú-tû lâu chui-thai sàng-sṳ	Pâ-lì
Kôn-fông ngî-ngièn	Fap-ngî
Sṳ̀n-ngin ke kok-kâ ngî-ngièn	Fap-ngî
Chṳn-fú	tân-yit-chṳ, pan-chúng-thúng-chṳ, khiung-fò-koet
• chúng-thúng	Emmanuel Macron
• chúng-lî	Élisabeth Borne
Li̍p-fap kî-koân	Ngi-fi
• Song-ngi-yen	Chhâm-ngi-yen
• Ha-ngi-yen	Koet-mìn Ngi-fi
Mien-chit
• Chúng-khiung	640,679 km2 (247,368 sq mi) (thi 42 miàng)
• súi-vet (%)	0.86
Ngìn-khiéu
• 2021-ngièn kû-kie	67,413,000 (thi 20 miàng)
• Me̍t-thu	116/km2 (300.4/sq mi) (thi 89 miàng)
GDP (PPP)	2021-ngièn kû-kie
• Chúng-khiung	$3.232 van-yi (thi 9 miàng)
• Phìn-kiûn	$49,492 (thi 25 miàng)
GDP (miàng-ngi)	2021-ngièn kû-kie
• Chúng-khiung	$2.938 van-yi (thi 7 miàng)
• Phìn-kiûn	$44,995 (thi 24 miàng)
Gini (2019-ngièn)	29.2 tâi
HDI (2019-ngièn)	0.901 tông kô · thi 26 miàng
Chhièn	Euro (€) (EUR)
Sṳ̀-khî	UTC+1 (CET)
• Ha-lin-sṳ̀ (DST)	UTC+2 (CEST)
Sṳ̀-kiên kiet-sṳt	dd/mm/yyyy (AD)
Kâ-yung thien-ngièn	230 V–50 Hz
Khôi-chhâ fông-hiong	yu
Thien-fa khî-ho	+33
ISO 3166 thoi-ho	FR
Táng-kip Mióng-vet	.fr

Fap-koet he Lièn-ha̍p-koet Ôn-chhiòn Lî-sṳ-fi ke Sòng-ngim Lî-sṳ-koet, tui ngi-on yû féu-kiet-khièn. Fap-koet he Êu-mèn lâu Pet-yok chhóng-li̍p fi-yèn-koet chṳ̂-yit, Pat-koet Si̍p-thòn lâu Êu-chû si-thai kîn-chi-thí chṳ̂-yit, yi̍t-he Schengen Kûng-yok ke sṳ̀n-yèn-koet.

Thi-lî

Fap-koet thi-thù

Chhù-liáu Êu-chû phu-fun chṳ̂-ngoi, kì chhùng yû hó-tô hói-ngoi su̍k-thú. Fap-koet pún-thú chhai Thi-chûng-hói, English Hói-hia̍p lâu Pet-hói chṳ̂-kiên, yù Rhine-hò chhûn-chán to Thai-sî-yòng. Fap-koet-ngìn kiàu kì pún-thú cho L'Hexagone. Fap-koet lâu Pí-li-sṳ̀, Luxembourg, Tet-koet, Sui-sṳ, Monaco, Andorra khi̍p Sî-pân-ngà chiap-yòng ke. Yîn-vì Fap-koet yû hói-ngoi su̍k-thi, só-yî kì yu lâu Pâ-sî, Suriname (Fap-koet liâng Guiana), Saint-Martin chiap-yòng. Yì pet-mien ke Yîn-koet lâu Fap-koet sûi-yèn mò chiap-yòng, than-he chhai English Hói-hia̍p chṳ̂ chûng, yû yit-thiàu Yîn-Fap hói-tái sùi-tho lièn-chiap chhu Yîn-koet thùng Fap-koet.

Fap-koet he yit-ke vi-yî Êu-chû sî-phu ke koet-kâ, vi-yî Pet-vúi 42 thu lâu 51 thu chṳ̂-kiên. Fap-koet sî-lìm Thai-sî-yòng, sî-pet lâu Yîn-koet kak English hói-hia̍p siông-mong, tûng-pet-phu lâu Pí-li-sṳ̀, Lû-sêm-páu lâu Tet-koet siông-chiap, tûng-mien fò Sui-sṳ vì lìn, tûng-nàm lâu Yi-thai-li siông-lièn, nàm-piên chet he Thi-chûng-hói pin fò Sî-pân-ngà chiap-yòng. Chṳ 2009-ngièn 1-ngie̍t 1-ngit chṳ́, Fap-koet chhiòn-koet ngìn-khiéu vì 65,073,482 ngìn, khì-chûng pún-thú ngìn-khiéu vì 62,448,977 ngìn, hói-ngoi sén 2,624,505 ngìn, chhai Êu-mèn chûng kiùn chhṳ yî Tet-koet, vi lie̍t thi-ngi. Fap-koet koet-thú chhṳ̀n liuk-kok hìn-chhong, tui piên khî-lì thai-yok vì 1000 kûng-lî, koet-thú mien-chit tha̍t 632,834 phìn-fông kûng-lî, khì-chûng hói-ngoi sén cham 88,868 phìn-fông kûng-lî. Fap-koet thi-sṳ kha-tâi, chhiòn-koet sâm-fûn-chṳ̂-ngi ke thi-khî tâi yî hói-pha̍t 250 mí. Tûng-nàm-phu thi-sṳ kha-kô, yû chûng-ông kô-ngièn, Langres kô-ngièn fò Vosges Sân-mak. Pet-phu fò sî-phu chú-yeu he phìn-ngièn fò tâi-ái khiu-lîn. Fap-koet kin-nui hò-liù chung-tô, chiúng vàng kâu chho, chú-yeu ke hò-liù yû Seine-hò, Garonne-hò, Loire-hò khi̍p Rhône-hò.

Fap-koet thi-sṳ ke chú-yeu thi̍t-chṳ̂n he tûng-nàm kô, sî-pet tâi. Sî-pet-phu he yî phìn-ngièn fò khiu-lîn vì-chú ke hói Sî-khî khoài, tûng-nàm-phu chet he yî sân-thi kô-ngièn vì-chú ke Alpes sân khî-khoài. Lióng-chá ke fûn-kie sien-chhṳ̀n yit-ke tó-siá ke "S" hìn-chhong. Phìn-ngièn lâu khiu-lîn cham thú-thi-mien-chit ke si-fûn-chṳ̂-sâm, khì-chûng phìn-ngièn cham sâm-fûn-chṳ̂-ngi; kô-ngièn fò sân-thi cham khì yì ke si-fûn-chṳ̂-yit, khì-chûng kô-ngièn cham ńg-fûn-chṳ̂-yit. Tûng-phu he Alpes-sân lâu Jura-sân; chûng nàm-phu vì tûng-ông kô-ngièn; sî-nàm-piên kin yû Pyrenees Sân-mak; chûng-ông kô-ngièn lâu Pyrenees sân-thi kiên ke sî-nàm thi-khî vì Aquitaine phùn-thi; pet-phu he Pâ-lì phùn-thi; sî-pet-phu vì Â-mo̍k-lî-kham khiu-lîn. Vi-yî Fap-koet khi̍p Yi-thai-li piên kin ke Blanc-fûng he Êu-chû hói-pha̍t chui-kô ke sân-fûng.

Fap-koet nàm-phu su̍k Thi-chûng-hói hì-hèu, Tûng-kui vûn-non sṳp-yun, Ha-kui yàm-ngie̍t kôn-châu. Sî-pet-phu chet vì Vûn-tai hói-yòng sin hì-hèu, chhiòn-ngièn vûn-chhâ kha-séu, chûng-ngièn sṳp-yun tô-yí, ngit-cheu kha-séu. Tûng-pet-phu lì hói kha-yén, phiên thai-liu̍k sin hì-hèu, Ha-kui yàm-ngie̍t tô-yí, Tûng-kui hòn-lâng kôn-châu. Chhù sân-thi ngoi, Fap-koet ngièn kong-yí-liòng chhai 500 to 800 hâu-mí chṳ̂-kiên, kong-yí-liòng yù sî chṳ tûng tak-chhiam kám-séu.