New York Sṳ

New York Sṳ (Yîn-ngî: New York City) fe̍t-chá ham-cho Néu-yok-sṳ, he Mî-koet ngìn-khiéu chui-tô ke sàng-sṳ, ya-he chhiòn sṳ-kie chui-thai ke Tû-fi-khî chṳ̂-yit ——New York Tû-fi-khî ke fu̍t-sîm. Yì yit-ke sṳ-ki yî-lòi, New York chhai sông-ngia̍p lâu kîm-yùng ke fông-mien fat-fî ki-thai ke chhiòn-khiû yáng-hióng-li̍t. Néu-yok he yit-chho Sṳ-kie-kip sàng-sṳ, chhṳ̍t-chiap yáng-hióng chho̍k chhiòn-khiû ke kîn-chi, kîm-yùng, mòi-thí, chṳn-chhṳ, kau-yuk, khì-chûng Lièn-ha̍p-koet chúng-phu ya vi-yî liá-ke sàng-sṳ, ku-só New York ya pûn kûng-ngin vi sṳ-kie chṳ̂ tû. Kì vi-yî New York tûng-nàm-phu.

Néu-yok-sṳ.

New York-sṳ he Mî-koet chui-thai sàng-sṳ khi̍p thi-yit thai kóng, thùng-sṳ̀ Thai New York ya-he sṳ-kie thi-si thai Tû-fi-khî, vi-yî Mî-koet Thai-sî-yòng hói-ngan ke tûng-pet-phu. Liá-sṳ yû Manhattan, Queens, Brooklyn,The Bronx, Staten-tó ńg-ke hàng-chṳn-khî. Chhai ngìn-khiéu fông-mien, New York ya-he chhiòn Mî-koet ngìn-khiéu chui me̍t-si̍p ke chhung-yeu sàng-sṳ, kû-kie yok yû 8,244,910-ngìn kî-chhu chhai 790 phìn-fông kûng-lî ke thú-thi sông.

New York-sṳ yù Hò-làn-ngìn yî 1624-ngièn kien-li̍p, chok-vì sông-ngia̍p ke kâu-yi chhàm, tông-sṳ̀ liá-thi pûn chhṳ̂n-cho Nieuw Amsterdam. New York chên-kîn he Mî-koet sú-tû, 1790-ngièn Philadelphia sṳ̀n-vì sú-tû heu, sṳ̀n-vì Mî-koet chui-thai ke sàng-sṳ.

Li̍t-sṳ́

Nieuw Amsterdam, Hò-làn chhṳ̍t-mìn-thi.

Êu-chû-ngìn yî 1524-ngièn Giovanni da Verrazzano fat-hien New York, tông-sṳ̀ yok ńg-chhiên chak Lenape-chhu̍k ngìn yit-chhṳ̍t kî-chhu chhai khî-vet. 1613-ngièn, Hò-làn-ngìn kien-li̍p Nieuw Amsterdam lâu Nieuw Nederland. 1640-ngièn, Peter Stuyvesant pûn yin-min vi chû-chóng, 1652-ngièn pún chhṳ̍t-mìn-thi tet-tó chhṳ-chhṳ-khièn. 1664-ngièn, Yîn-koet chṳ̂n-fu̍k liá-chak chhṳ̍t-mìn-thi lâu kói-miàng vi New York , yîn-vi Yîn-koet chó-chhiu yí-kîn yû sàng-sṳ miàng-è vi York. Hò-làn-ngìn yî 1673-ngièn 8-ngie̍t sû-fu̍k liá-chak chhṳ̍t-mìn-thi, pûn sàng-sṳ kói-miàng New Orange, yèn-heu chhai 1674-ngièn 11-ngie̍t liá-chak chhṳ̍t-mìn-thi chhiu yún-kiú pûn kot-ngiong pûn Yîn-koet.

Lî-hàng kín-tiám