"Sâng-vu̍t" siû-thin kiên ke chhâ-phe̍t

'''Sâng-vu̍t''' ([[Yîn-ngî]]: Organism, yu chhṳ̂n Sâng-miang-thí) he chṳ́ yû [[sâng-miang]] ke ke-thí. Chhai [[Sâng-vu̍t-ho̍k]] lâu sâng-thai-ho̍k chûng, [[Thi-khiù]] sông yok-yû 870 van ke vu̍t-chúng (±130 van), khì-chûng 650 van chúng vu̍t-chúng chhai liu̍k-thi sông, 220 van chúng sâng-fa̍t chhai [[súi]]-chûng. Sâng-vu̍t chui chhùng-yeu lâu kî-pún ke thi̍t-chṳ̂n chhai yî sâng-vu̍t chin-hàng sîn-chhṳ̀n [[thoi-chhia]] khi̍p vì-chhòn, só-yû sâng-vu̍t yit-thin fi khí-phi ha̍p-sṳ̀n thoi-chhia yî-khi̍p fûn-kié thoi-chhia, liá-he siông-fán ke lióng-ke ko-chhàng, pin-chhiâ cho-tet fàn-chhṳ̍t hâ-hi, liá-he sâng-miang hien-siong ke kî-chhú.

Sâng-miang ke hí-ngièn lâu sâng-miang kok-ke fûn-kî chṳ̂-kiên ke kôan-he yit-chhṳ̍t chhùn-chhai châng-ngi. Yit-pân yì ngièn, sâng-vu̍t fûn-vì lióng-thai lui: ngièn-fu̍t sâng-vu̍t lâu Chṳ̂n-fu̍t sâng-vu̍t. Ngièn-fu̍t sâng-vu̍t fûn-vì lióng-ke vet: [[se-khiûn]] (Bacteria) lâu [[kú-khiûn]] (Archaea), liá lióng-ke vet siông-fu chṳ̂-kiên ke kôan-he pin put pí kì-têu lâu Chṳ̂n-fu̍t sâng-vu̍t ke kôan-he kiên vì chiap-khiûn. Chhai yên-fa sṳ́ ke [[ngièn-kiu]] sông, ngièn-fu̍t sâng-vu̍t lâu Chṳ̂n-fu̍t sâng-vu̍t chṳ̂-kiên yit-chhṳ̍t khiet-fa̍t lièn-hì.